سلامت و سبك زندگي

موهاي شما حاصل و دست‌رنج بدن شما است. موها درون كيسه يا غده‌هاي مويي كه در لايه‌هاي عميق پوست قرار دارند تشكيل مي‌شوند و رشد مي‌كنند و مواد تشكيل دهنده‌شان هم بيشتر مركب از پروتئين‌ها و رنگ‌دانه‌ها است. هر گونه تغييري در سوخت‌ و ساز بدن (متابوليسم) تاثير مستقيم براي موها دارد و هم‌ زمان باعث تغييراتي در حجم و اندازه، ضخامت و تار و پود موها مي‌شود. علاوه بر اين ساختار و محل قرار گرفتن ريشه موها يا همان كيسه‌هاي مويي نقش موثري در گوناگوني و جنس موها به عهده دارد.

پوسته پوسته‌هاي سفيد سر نشانه بيماري نيست

شوره سر اسمي است كه براي پوسته‌هاي ريز و سفيد موجود در سر انتخاب شده است. از آنجايي كه قسمتي از عملكرد پوست بدن حتي پوست سر توليد موانعي شاخي شكل و سخت و تقربيا غير قابل نفوذ براي محافظت و مقابله با عوامل محيطي و خارجي است. تعداد نسبتا اندكي از اين پوسته‌هاي سفيد طبيعي است.

بيشتر از آنچه تصور مي‌كنيد ريزش مو داريد!

تمام پيازهاي مو، تقريبا ۱۰۰.۰۰۰ عدد از آن‌ها در پوست سر موجب ايجاد چرخه رشد موها مي‌شوند. اين سيكل تركيبي از دوره رشد، دوره سكون يا خاموشي و برگشت و بهبودي تدريجي است. عوامل بسيار زيادي در تغيير اين بازه‌هاي زماني دخيل هستند. عواملي مثل هورمون‌ها، محل قرار گرفتن يا آناتومي پياز مو، ژنتيك، سلامت عمومي بدن، داروها و مطمئنا عوامل روحي و رواني از جمله اين موارد هستند. تخمين‌زده مي‌شود ۹۰ درصد از موهاي سر در مرحله رشد موثر هستند (سيكل يا چرخه آناژن) و تقريبا ۱۰ درصد به طور عادي در مرحله سكون (تلوژن) هستند. هر پياز مو باعث رشد يك تار مو و جايگزيني آن به شكل مستقل مي‌شوند.

طاسي موضعي

طاسي موضعي يك بيماري خود ايمني است كه بدن به طور خودكار نسبت به گروه و يا تعدادي از پياز‌هاي مو مخصوصا در قسمت‌هاي خاصي از سر كه معمولا بيشتر از ۲.۵ تا ۵ سانتيمتر هم نمي‌شود حمله مي‌كند. ممكن است در بعضي از موارد اين نواحي بدون مو كاملا عادي به نظر مي‌رسند و در حالت عادي خود به خود هم رفع شوند. اما احتمال اينكه ساير نواحي بدن را هم درگير كند و به طور دائمي تحت تاثير قرار دهد وجود دارد. متاسفانه در اين حالت درمان معتبر و قابل اطميناني وجود ندارد اما تزريق استروئيد در نواحي بي‌مو يا طاس باعث مي‌شود براي مدتي قسمت‌هاي التهابي تشكيل‌ دهنده تحت فشار قرار گيرند.

ژنتيك ۹۰ درصد عامل ريزش مو در آقايان است

نازكي موها (به دليل كوچكي ريشه يا پياز مو) به طور عادي در پس سر، خط پيشاني و فرق سر به اسم آلوپسيا شناخته مي‌شود. آلوپسي تقريبا در همه افراد با افزايش سن و گذر زمان بوجود مي‌آيد. اما وجود عوامل ژنتيكي و تغييراتي هورموني هم بسيار تاثير گذار است. طاسي معمولا در خانم‌ها بعد از يائسگي پيش مي‌آيد ولي در آقايان خيلي زودتر در دهه ۲۰ زندگي‌شان پديدار مي‌شود. اگرچه درمان قطعي براي اين عارضه در دست نيست اما در بعضي از بيماران استفاده از محلول ماينوكسيديل (روگين) و فيناسترايد (پروپشيا) خوراكي موثر بوده كه با تاثيرگذاري مستقيم بر روي ريشه‌هاي مو مي‌توانند موجب رشد دوباره موها شوند. پيوند يا كاشت مو هم در اين نوع طاسي سر مي‌تواند موثر واقع شود.

طاسي يا كم‌مويي سر در بانوان

تحمل طاسي سر در خانم‌ها به دليل جنبه‌هاي زيبايي موضوعي بسيار سخت و مشكل خواهد بود. در بيشتر اوقات طاسي در خانم‌ها نتيجه عوامل ژنتيكي و تغييرات هورموني است. حتي در مواردي خاص و نادر اين ‌طاسي‌ها مي‌تواند نشانه بروز مشكلات جدي‌تري مثل بيماري‌ها مختلف مانند بيماري‌هاي تيروئيدي يا هورموني باشد. پس ضروري است در صورت مشاهده علائم طاسي به يك متخصص مراجعه كنيد و هر چه سريع‌تر درمان لازم را شروع كنيد.

موهاي شما درباره سلامتي‌تان چه مي‌گويند؟

۹ مهر، برابر با اول اكتبر هر سال، در تقويم جهاني سلامت، روز جهاني سالمندان نام‌گذاري شده است. براساس اعلام دبير كل سازمان ملل متحد، جمعيت سالمندان جهان تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱ ميليارد و ۴۰۰ ميليون نفر خواهد رسيد و اين جمعيت تا سال ۲۰۵۰ به بيش از ۲ ميليارد و ۱۰۰ ميليون نفر مي‌رسد. با اين آمار و ارقام بديهي است كه اين جمعيت سالمند، اگر به فكر سلامت خود نباشند، سيل عظيمي از بيماري‌ها و مشكلات، آن‌ها را به دردسر خواهد انداخت. يكي از نكات پيشنهادي براي داشتن طول عُمر همراه با سلامتي، رعايت موارد تغذيه‌اي است. از اين‌رو،‌ در ادامه با مهم‌ترين توصيه‌هاي تغذيه‌اي براي سالمندان آشنا مي‌شويم.

۱. حجم ميوه‌ها و سبزي‌ها را در رژيم غذايي‌تان افزايش دهيد.

از آن‌جايي كه سالمندان معمولا با افت ايمني بدن و افزايش خطر ابتلا به بيماري‌هاي عفوني و ويروسي مواجه هستند، پس بهتر است كه حجم دريافت ويتامين‌ها در برنامه غذايي خود را بيشتر كنند. از اين‌رو، مصرف روزانه حداقل ۳ ميوه فصل و دو ليوان سبزيجات به اين افراد توصيه مي‌شود. از طرف ديگر، سالمندان به دليل مصرف حجم زيادي از داروها و كم‌آب شدن بدن‌شان، با برخي مشكلات گوارشي مانند يبوست هم دست‌وپنجه نرم مي‌كنند كه در اين مورد هم خوردن ۵ وعده ميوه و سبزي در طول روز به‌دليل فيبر بالايي كه اين تركيبات غذايي دارند، مي‌توانند به رفع مشكل آن‌ها كمك كند. اگر سالمندان با جويدن يا هضم ميوه‌ها و سبزي‌ها مشكل دارند، مي‌توانند آن‌ها را رنده كنند يا حدود دو دقيقه حرارت غيرمستقيم بدهند.

۲. ناهار، وعده اصلي غذايي‌تان باشد.

از آن‌جايي كه سالمندان معمولا با مشكلات گوارشي و اختلال خواب مواجه هستند، بهتر است كه وعده اصلي غذايي خود را به وعده ناهار اختصاص دهند. از طرف ديگر، خوردن ناهار كامل مي‌تواند كالري و انرژي لازم براي انجام ساير فعاليت‌هاي روزانه را به سالمندان بدهد.

۳. مراقب كم‌آبي بدن‌تان باشيد.

كم‌آب شدن بدن مي‌تواند در كاهش تمركز و ايجاد اختلال هوشياري در سالمندان موثر باشد. از اين‌رو، بسيار مهم است كه سالمندان هميشه يك ظرف آب كنار دست خود داشته باشند و پيش از احساس خشكي دهان، آب بنوشند. نوشيدن آب كافي، به بهبود عملكرد گوارشي اين افراد هم كمك مي‌كند.

۴. حجم غذاهاي خود را كم كنيد.

براي اين‌كه سالمندان بتوانند جلوي مشكلات گوارشي و تغييرات ناگهاني در ميزان قند و فشار خون خود را بگيرند، بايد حجم وعده‌هاي غذايي خود را كم و تعداد وعده‌هاي غذايي را زياد كنند. معمولا توصيه مي‌شود كه سالمندان، ۶ وعده غذايي كوچك در طول روز داشته باشند. آخرين وعده غذايي آن‌ها نبايد كمتر از ۲ ساعت با زمان خواب‌شان فاصله داشته باشد.

۵. انرژي خوراكي‌هاي خود را بالا ببريد.

معمولا سالمندان به‌دليل مشكلات گوارشي و داروهايي كه مصرف مي‌كنند، دچار كاهش اشتها مي‌شوند. اين كاهش اشتها، مي‌تواند منجر به كاهش دريافت كالري كافي در طول روز و درنهايت باعث ايجاد كمبودهاي تغذيه‌اي در بدن سالمندان شود. به همين دليل هم توصيه مي‌كنيم كه اين عزيزان، مواد غذايي مصرفي خود را با حجم پايين اما كالري و ريزمغذي‌هاي بالا، دريافت كنند. مثلا، به شير يا لبنيات خود، مقداري موز، كره بادام‌زميني يا ساير ميوه‌ها را بيفزايند، يا همراه با انواع نوشيدني‌هاي خود، مقداري شيره انگور مصرف كنند.

۶. توجه ويژه‌اي به سوپ‌ها داشته باشيد.

انواع سوپ، جزو بهترين گزينه‌هاي غذايي براي سالمندان محسوب مي‌شوند، زيرا هم خوردن آن‌ها ساده است و نياز به جويدن زيادي ندارد، و هم مي‌توان حجم كوچكي از سوپ را با مغذي‌ترين مواد اوليه تهيه كرد. بهتر است كه سالمندان حداقل هفته‌اي ۳ مرتبه انواع سوپ‌هايي كه سرشار از سبزيجاتي مانند هويج، گوجه‌فرنگي، جعفري و گوشت‌هايي مانند گوشت قرمز بدون چربي، گوشت مرغ، گوشت بوقلمون يا گوشت بلدرچين هستند را در برنامه غذايي خودشان داشته باشند.

۷. حتما هفته‌اي ۲ مرتبه ماهي بخوريد.

ماهي‌هاي چرب مانند ماهي سالمون، قزل‌آلا، ساردين و كيلكا، سرشار از اسيدهاي چرب امگا-۳ هستند و مي‌توانند به انعطاف عروق افراد سالمند و پيشگيري از ايجاد التهاب در بدن آنان كمك فراواني كنند. ضمن اين‌كه ماهي نياز به جويدن چنداني ندارد و بسيار راحت هم هضم مي‌شود. از اين‌رو، براي سالمنداني كه دندان مصنوعي يا مشكلات گوارشي دارند هم گزينه مطلوبي به‌شمار مي‌رود.

۸. روزي يك عدد سيب بخوريد.

انواع سيب سرشار از نوعي آنتي‌اكسيدان به‌نام پكتين هستند كه مي‌تواند باعث پيشگيري از افزايش كلسترول خون در افراد سالمند و گرفتگي عروق خوني در آنان شود. مصرف روزانه يك عدد سيب، شانس سكته‌هاي قلبي در سالمندان را شديدا كاهش مي‌دهد. اگر توان جويدن سيب را نداريد، آن را رنده كنيد.

۹. همراه چاي خود، كشمش بخوريد.

يكي از بهترين گزينه‌هاي خوراكي براي همراهي با چاي سالمندان، كشمش است. كشمش به‌عنوان يك ميوه خشك، هم كالري كافي و هم مقداري آهن غير هِم به بدن سالمندان مي‌رساند. به‌علاوه، مصرف كشمش مي‌تواند از ابتلا به بيماري‌هاي لثه در سالمنداني كه دندان مصنوعي دارند هم جلوگيري كند.

۱۰. از مصرف مغزها و دانه‌ها غافل نشويد.

بهتر است كه سالمندان هميشه حداقل ۳ يا ۴ نوع مغز يا دانه مانند پسته، بادام، گردو، تخمه آفتابگردان، كنجد، يا تخمه كدو را آسياب و به سالاد يا انواع غذاهاي خود اضافه كنند. با اين كار، هم كالري مصرفي آن‌ها به‌سادگي بالا مي‌رود و هم چربي‌هاي خوب موجود در مغزها و دانه‌ها باعث كاهش چربي بد خون و افزايش چربي خوب خون آن‌ها مي‌شود. به اين ترتيب، احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي-عروقي هم در آنان پايين مي‌آيد.

۱۰ توصيه تغذيه‌اي به سالمندان/ به بهانه ۹ مهر،‌ روز جهاني سالمند

آلرژي‌هاي غذايي تقريبا ۴ تا ۶ درصد از كودكان آمريكا را آزار مي‌دهند. هيچ درمان قطعي براي آلرژي غذايي وجود ندارد و واكنش‌هاي آلرژيك مي‌توانند زندگي فرد را تهديد كنند. تنها روش قطعي در پيشگيري از بروز واكنش آلرژيك، دوري كردن از غذاهاي آلرژي‌زا است. از آنجا كه پرهيز غذايي هميشه كار آسان و ممكني به ويژه براي كودكان نيست، مسئولان مدارس و مربيان بهداشت، بايد برنامه‌اي براي پيشگيري از بروز واكنش‌هاي آلرژيك و انجام اقدامات لازم هنگام بروز مشكلات ناشي از مصرف غذاهاي آلرژي‌زا مانند آنافيلاكسي داشته باشند. تشخيص و درمان سريع مي‌تواند از بروز بسياري از مشكلات و حتي مرگ پيشگيري كند.

آلرژي غذايي چيست؟

آلرژي غذايي زماني اتفاق مي‌افتد كه بدن، نسبت به برخي از غذاها سيستم ايمني ويژه‌اي دارد. اين واكنش ايمني بدن گاهي مي‌تواند شديد و خطرناك باشد مانند آنافيلاكسي. به طور معمول سيستم ايمني بدن، از انسان‌ها در برابر باكتري و ميكروب‌ها محافظت مي‌كند، اما در افرادي كه آلرژي يا حساسيت غذايي دارند، بدن، نسبت به غذا مانند يك موجود مضر مثل باكتري نگاه مي‌كند.

به طور كلي ۸ غذا يا گروه غذايي هستند كه عامل واكنش‌هاي خطرناك آلرژيك هستند: شير، تخم‌مرغ، ماهي، حلزون صدف‌دار، گندم، سويا، بادام‌زميني و مغزهاي درختي.

علايم و شدت واكنش‌هاي آلرژيك در هر شخصي با ديگري متفاوت است و حتي در يك فرد ممكن است با گذر زمان تغيير كند. آنافيلاكسي، يك واكنش ناگهاني و شديد آلرژي است كه مي‌تواند باعث مرگ شود. همه واكنش‌هاي آلرژيك به آنافيلاكسي ختم نمي‌شوند.

– كودكاني كه آلرژي غذايي دارند، ۲ تا ۴ برابر بيشتر از كودكان ديگر به آسم يا ديگر مشكلات آلرژيك مبتلا مي‌شوند.

– از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷، شيوع آلرژي غذايي در كودكان، ۱۸ درصد افزايش يافته است. واكنش‌هاي آلرژيك به غذاها عامل اصلي بروز آنافيلاكسي بوده است.

– گرچه اندازه‌گيري دقيق آن كار مشكلي است اما تحقيقات نشان مي‌دهند كه ۴ درصد از كودكان به آلرژي غذايي مبتلا هستند.

كنترل آلرژي غذايي در مدرسه

مدارس در كنترل آلرژي غذايي و پيشگيري از بروز واكنش‌هاي آلرژيك در كودكان وظايفي دارند. مربيان بايد:

۱- از مناسب بودن برنامه غذايي روزانه كودك مبتلا به آلرژي غذايي اطمينان حاصل كنند.

۲- براي انجام اقدامات اورژانسي در صورت بروز واكنش آلرژيك آماده باشند.

۳- كودكان و والدين آن‌ها را نسبت به آلرژي غذايي آگاه كنند.

۴- محيطي امن و سالم براي تحصيل كودك فراهم كنند.

راه‌هاي مديريت آلرژي غذايي در دانش‌آموزان

اگر پزشك به شما پيشنهاد كرده است كه تغذيه سالم‌تر و بهتر را در كنار ورزش جدي بگيريد تا بتوانيد كلسترول خون را به وضعيت مطلوبي برسانيد، بايد با تغيير در ساختار صبحانه آغاز كنيد. محققان مي‌گويند كه بخش قابل توجهي از مردم جهان مانند حدودا ۳۳ درصد از مردم آمريكا، LDL (كلسترول بد خون) بالايي دارند. در حالي كه بعضي از غذاهاي صبحانه مانند تخم‌مرغ و ژامبون گوشت مشهور هستند به اين‌كه كلسترول خون را افزايش مي‌دهند، اما بعضي از غذاهاي صبحانه نيز مي‌توانند كلسترول خون را به وضعيت مطلوبي برسانند.

غلات صبحانه حاوي جو دوسر

شروع روز با يك وعده غذايي كاهنده كلسترول، بهترين انتخاب براي زندگي سالم‌تر در درازمدت است. جو دوسر نه‌تنها به گرم نگه داشتن بدن در روزهاي سرد پاييزي و زمستاني كمك مي‌كند، بلكه حاوي نوعي فيبر محلول به‌نام بتا گلوكان است و درنتيجه كلسترول خون را به سطح مطلوبي مي‌رساند. فيبر محلول موجود در جو دوسر، فرآيند هضم را آهسته مي‌كند و نمك صفرا را كه حاوي كلسترول است، به خود جذب مي‌كند. در ادامه اين روند، كلسترول به‌همراه فيبر محلول از دستگاه گوارش مي‌گذرد و از طريق مدفوع دفع مي‌شود. پس مصرف جو دوسر، جذب كلسترول را در بدن كاهش مي‌دهد و سطح كلسترول خون را هم پايين مي‌آورد. يك‌سوم فنجان از جو دوسر خشك، حاوي ۱.۳ گرم فيبر محلول است. محققان توصيه مي‌كنند كه روزانه ۵ تا ۱۰ گرم فيبر محلول دريافت كنيد.

سيب

سيب حاوي فيبر محلول است، اما نوع فيبر سيب با نوع فيبر جو دوسر تفاوت دارد. هر عدد سيب متوسط هم حدودا ۱.۲ گرم فيبر محلول به بدن مي‌رساند. انواع سيب‌ها حاوي نوع فيبر محلول به‌نام پكتين هستند كه وظيفه اساسي‌اش، كاهش دادن كلسترول خون است. پكتين موجود در سيب، از نظر عملكرد، درست مانند بتا گلوكان موجود در جو دوسر عمل مي‌كند. شما مي‌توانيد يك سيب متوسط را به برش‌هاي متعدد تقسيم كنيد و از آن به‌عنوان شيرين‌كننده در وعده صبحانه استفاده كنيد. پرتقال، گريپ‌فروت، توت‌فرنگي و انواع مركبات ديگر نيز حاوي پكتين هستند.

آب پرتقال طبيعي و غني‌شده

يك ليوان آب پرتقال غني‌شده با استرول‌ها و استانول‌هاي گياهي، واقعا گزينه مناسبي براي كاهش كلسترول خون است. اين تركيبات گياهي و طبيعي از نظر ساختاري شديدا به كلسترول درون بدن شباهت دارند و با كلسترول موجود در بدن براي جذب شدن به دستگاه گوارش رقابت مي‌كنند. اين فرآيند رقابتي مانع از جذب كلسترول مي‌شود، كلسترول را دفع مي‌كند و درنتيجه كلسترول بد خون را پايين مي‌آورد. محققان دانشگاه هاروارد مي‌گويند كه اگر روزانه ۲ گرم از استرول‌ها و استانول‌هاي گياهي را دريافت كنيد، سطح كلسترول بد خون را ۱۰ درصد كاهش مي‌دهيد.

شير سويا

يكي از ترفندهاي مناسب براي كاهش كلسترول خون، استفاده از شير سويا به‌جاي شير گاو است. شير سويا، تركيبات مهم و زيادي دارد كه همگي مي‌توانند به كاهش كلسترول خون كمك كنند: مهار‌كننده‌هاي تريپسين، اسيد فيتيك و ساپونين‌ها. مهاركننده‌هاي تريپسين و ساپونين‌ها مانند فيبر محلول در سيب‌ و جو دوسر عمل مي‌كنند و به اسيدهاي صفراوي در دستگاه گوارش متصل مي‌شوند. اين روند درنهايت از بازجذب اين تركيبات مضر جلوگيري مي‌كند و آن‌ها را از طريق مدفوع خارج مي‌سازد.

براي كاهش كلسترول خون، اين صبحانه‌ها را بخوريد/ از جو دوسر تا شير سويا

به‌دليل شايع بودن ازدواج‌هاي فاميلي در ايران، تقريباً از هر ۱۵۰۰تا ۲۰۰۰نوزاد، يك نفر دچار بيماري‌هاي متابوليك ارثي است كه مبتلايان به آن به‌دليل عدم تشخيص به‌موقع، در آينده با عوارض شديدي روبه‌رو مي‌شوند. ضايعات شديد مغزي، عقب‌ماندگي ذهني، فلج‌هاي عضلاني، مشكلات كبدي، سنگ‌هاي ادراري، نارسايي‌هاي چشمي‌ مانند آب‌مرواريد، آب‌سياه و بيماري‌هاي قلبي از عوارضي هستند كه براي كودكان مبتلا به اين مشكل پديد خواهد آمد. گفتني است بيماران مبتلا به اختلالات متابوليك در بدو تولد كاملا طبيعي هستند ولي به‌تدريج بسته به نوع بيماري و شدت آن علائم حاد يا مزمن خود را نشان مي‌دهند. پس حتي در موارد اختلال كبد، چشم، قلب و… در سنين بالاتر نيز بايد اين بيماري‌ها را در نظر گرفت.

تأخير در تشخيص و درمان بيماري‌هاي متابوليك ارثي بسيار خطرناك است زيرا به ازاي هر ماه تأخير در تشخيص و درمان اين بيماري‌ها، ظرفيت ضريب هوشي كودك ۵.۴واحد كاهش مي‌يابد. به‌طوري كه اگر در يك‌سال اوليه تولد، بيماري كودك شناخته نشده و درمان آغاز نشود، حدود ۵۰درصد ظرفيت ضريب هوشي كودك كاهش مي‌يابد و درمان وي در آينده با مشكلات بيشتري روبه‌رو خواهد شد.

با توجه به اين كه بيماري‌هاي متابوليك يكي از موارد شايع نيازمند مشاوره ژنتيك هستند بهتر است در مورد مشاوره ژنتيك و انواع آن بيشتر صحبت شود. حتي توصيه مي‌شود تمامي زوجين حتي افرادي كه با هم فاميل نيستند نيز قبل از ازدواج از خدمات مشاوره ژنتيك استفاده كنند. لازم به ذكر است ازدواج افراد خويشاوند با يكديگر در هر حالت مثل دخترخاله-پسرخاله ، نوه عمو، دخترعمه-پسردايي و… از نظر احتمال بروز بيماري‌هاي ژنتيكي حائز اهميت هستند و اين گروه از زوج‌ها حتما بايد قبل از عقد مشاوره ژنتيك بگيرند. در ضمن فقط مشاورين ژنتيك مي‌توانند در اين زمينه خانواده‌ها را راهنمايي كنند. در مشاوره ژنتيك پس از پرسش در خصوص بيماري‌ها و سوابق خانوادگي، با كمك رسم شجره‌نامه ابتدا ميزان ژن مشترك بين زوجين بررسي و سپس نحوه توارث بيماري در خانواده مشخص مي‌گردد.

تاخير در درمان متابوليك ارثي، ضريب هوشي كودك را كاهش مي‌دهد!/ مصاحبه اختصاصي «سلامتيسم» با دكتر شهلا فرشيدي

سرفه نه‌تنها فرد مبتلا به بيماري را آزار مي‌دهد، بلكه مي‌تواند در محيط‌هاي عمومي باعث ايجاد دردسر يا مشكلات مختلفي براي ديگران شود. البته اگر به سرفه مرطوب مبتلا باشيد، نبايد جلوي آن را بگيريد، چون بدن از سرفه كردن براي بيرون ريختن مخاط آلوده و اضافي استفاده مي‌كند. از طرف ديگر، اگر به سرفه خشك مبتلا باشيد، نبايد شدت سرفه را با فشار آوردن به گلو بيشتر كنيد، بلكه بايد خشكي گلو را هرچه سريع‌تر كاهش بدهيد. براي تسكين سرفه، راه‌هاي زيادي وجود دارند كه در ادامه به بهترين آنها اشاره مي‌كنيم:

چاي‌هاي تسكين‌دهنده سرفه

۱. آويشن، نوعي گياه دفع‌كننده و خلط‌آور است و تركيبات مهمي دارد كه دستگاه تنفسي را تسكين مي‌دهند. براي تهيه چاي آويشن بايد دو قاشق غذاخوري آويشن تازه را (يا يك قاشق غذاخوري آويشن خشك) در يك فنجان آب جوش بريزيد. بعد از اين‌كه آويشن كاملا خيس خورد، بايد گياه را از فنجان خارج كنيد، مقداري عسل به آن بيفزاييد و بعد آن را بنوشيد.

۲. چاي ديگري كه براي سرفه مناسب است، چاي گل ختمي نام دارد. وقتي كه گل ختمي با آب مخلوط مي‌شود، نوعي لعاب چسبناك به‌وجود مي‌آورد و طوري گلو را مي‌پوشاند كه درنهايت خروج مخاط اضافي را راحت‌تر مي‌سازد. براي تهيه اين چاي يا دم‌نوش، بايد ۲ قاشق چاي‌خوري از گل ختمي خشك‌شده را درون يك فنجان آب جوش بريزيد. نوشيدن ۳ فنجان از دم‌نوش گل ختمي در طول روز براي تسكين سرفه توصيه مي‌شود.

۳. دم‌نوش شيرين‌بيان، گزينه ديگري براي تسكين سرفه است. براي تهيه اين دم‌نوش، بايد ۴۵ قطره از عصاره شيرين‌بيان را به يك فنجان آب جوش اضافه كنيد و بعد از دم كشيدن، آن را بنوشيد. شيرين‌بيان، ميزان خلط‌ها را كاهش مي‌دهد و اسپاسم‌هاي احتمالي در نايژه را هم تسكين مي‌بخشد. البته توجه داشته باشيد كه دم‌نوش شيرين‌بيان هرگز نبايد بيشتر از يك هفته به‌صورت مستمر مصرف شود، چون مي‌تواند فشار خون را بالا ببرد. افراد مبتلا به بيماري فشار خون بالا نيز نبايد از اين دم‌نوش استفاده كنند.

۴. يكي از دم‌نوش‌هايي كه در طب آيورودا براي تسكين سرفه توصيه مي‌شود، چاي تُند يا فلفلي است. براي تهيه اين دم‌نوش يا چاي بايد نصف قاشق چاي‌خوري از پودر زنجبيل را با مقدار كمي از گل ميخك و پودر دارچين به يك فنجان آب جوش اضافه كنيد و بعد از دم كشيدن اين تركيب، آن را بنوشيد.

شربت‌هاي خانگي

۱. آب ليمو را با كمي عسل مخلوط كنيد و بعد مقداري پودر فلفل قرمز به آن بيفزاييد. وقتي اين تركيب را به‌خوبي مخلوط كرديد، بايد آن را سر بكشيد. عسل، پوشش محفاظت‌كننده‌اي را روي گلو ايجاد مي‌كند و بافت‌هاي ملتهب‌شده را تسكين مي‌دهد. از طرف ديگر، ليمو هم التهاب را كمتر مي‌كند و ويتامين C مناسبي به بدن مي‌رساند. فلفل قرمز هم گردش خون در ناحيه گلو را ارتقا مي‌دهد و درنتيجه روند بهبودي را تسريع مي‌كند.

۲. يكي از ساده‌ترين شربت‌ها خانگي براي مقابله با سرفه، شربت عسل و آب ليمو است. براي تهيه اين شربت بايد ۲ قاشق غذاخوري از آب ليمو را با يك قاشق غذاخوري از عسل مخلوط كنيد. اين تركيب بايد حرارت ببيند تا كاملا گرم شود. اضافه كردن پياز رنده‌شده به اين شربت، اثربخشي آن را تقويت مي‌كند. پياز حاوي تركيبات مهمي است كه خلط‌هاي اضافي را بيرون مي‌آورند و سرفه را تكسين مي‌دهند.

آشنايي با نوشيدني‌هاي تسكين‌دهنده سرفه/ از چاي آويشن تا شربت آبليموي فلفلي!

علت‌هاي ابتلا به اگزما بسيار پيچيده هستند و شديدا به ويژگي‌هاي هر فرد بستگي دارند، اما دانشمندان فكر مي‌كنند كه اگزما به‌علت واكنش سيستم ايمني بدن نسبت به يك محرك به‌وجود مي‌آيد. با اين‌حال، گروهي از محققان دانشگاه شفيلد و كالج سلطنتي لندن به اين نتيجه رسيده‌اند كه آب سخت (hard water) مي‌تواند لايه محافظتي پوست را از بين ببرد و درنتيجه خطر ابتلا به اگزما را افزايش بدهد. گزارشي از مطالعه آنان در Journal of Investigative Dermatology منتشر شده است.

اين محققان مي‌گويند كه آب سخت به لايه محافظتي پوست آسيب مي‌رساند و حساسيت پوست نسبت به محرك‌هاي موجود در محصولات مورد استفاده روزانه مانند صابون‌ها و شوينده‌ها را افزايش مي‌دهد.

آب سخت حاوي مقادير زيادي از منيزيم و كلسيم است كه با عناصر موجود در شوينده‌ها تركيب مي‌شوند و آن‌ها را به عناصر حل‌نشدني يا غيرمحلول تبديل مي‌كنند. وقتي كه اين عناصر حالت غيرمحلول به خود مي‌گيرند، روي پوست رسوب مي‌كنند و از بين نمي‌روند. آب سخت (يا آب بسيار قليايي)، ميزان pH پوست را هم معمولا به‌سمت حالت اسيدي بالا مي‌برد و حالت قليايي لايه‌هاي محافظتي پوست را از بين مي‌برد. همين روند، آسيب‌پذيري پوست را در مقابل عناصر بيماري‌زا بيشتر مي‌كند.

دكتر سايمون دانبي (از اعضاي دانشگاه شفيلد و مسئول مطالعه) مي‌گويد: «شستن دست با آب سخت، از طريق آسيب رساندن به لايه محافظتي پوست، شانس ابتلا به اگزما را افزايش مي‌دهد. افراد مبتلا به اگزما هم ذاتا نسبت به آب سخت حساس‌تر از انسان‌هاي ديگر هستند». به‌گفته او، اين افزايش حساسيت با نوعي نقص ژنتيكي در لايه محافظتي همراه پوست مرتبط است كه با جهش در ژن فيلاگرين اتفاق مي‌افتد. فيلاگرين، نوعي پروتئين ساختاري مهم براي شكل‌گيري لايه محافظتي پوست در مقابل محيط بيروني است. دكتر دانبي مي‌گويد كه «تقريبا نيمي از افراد مبتلا به اگزما، حامل ژن فيلاگرين هستند».

آب‌هاي سخت، شانس ابتلا به اگزما را بالا مي‌برند

دهه‌ها مطالعه مستمر نشان داده‌اند كه تجمع پروتئين‌هاي سمي در مغز مي‌تواند به بيماري آلزايمر منجر شود، اما چيزي كه هنوز كاملا مشخص نشده، اين است كه تجمع اين پروتئين‌ها چه علتي دارد؟‌ تعدادي از مطالعات جديدتر سعي كرده‌اند كه علتي براي اين فرآيند پيدا كنند و درنهايت نشان داده‌اند كه علت ابتلا به بيماري آلزايمر، فراتر از ژنتيك و عادت‌هاي ناسالم است. در ادامه با چند مورد از غيرعادي‌ترين و عجيب‌ترين علت‌هاي ابتلا به بيماري آلزايمر آشنا مي‌شويم.

استفاده از داروهاي ضداضطرابي

داروهاي مشهوري مانند لورازپام، آلپرازولام و كلونازپام در گروهي از داروها با عنوان بنزوديازپين‌ها قرار مي‌گيرند و معمولا هم براي درماناختلال اضطرابي و بي‌خوابي به‌كار مي‌روند. اگرچه مطالعات متعددي، ايمني و كارآمدي اين داروها را در كوتاه‌مدت تاييد كرده‌اند، اما بسياري افراد هنوز هم در درازمدت از اين داروها استفاده مي‌كنند. يكي از مطالعات British Medical Journal نشان مي‌دهد كه مصرف بنزوديازپين‌ها براي مدتي بيش از ۳ ماه، شانس ابتلا به بيماري آلزايمر را ۵۱ درصد افزايش مي‌دهد.

اصابت ضربه‌هاي متعدد به سر

همه ما با مشكلاتي كه مي‌توانند بعد از اصابت ضربه احتمالي به ناحيه سر شكل بگيرند، آشنا هستيم. بسياري از افراد بعد از اين ضربه‌ها دچار مشكل نمي‌شوند، اما التهاب در ناحيه سر بعضي از آنان به حالت مزمن تبديل مي‌شود و بهبود پيدا نمي‌كند. دقيقا در همين وضعيت است كه بايد ارتباط بين اصابت ضربه به سر و خطر ابتلا به بيماري آلزايمر را جست‌وجو كرد. بعضي از سلول‌هاي مغز، ميكروگليا نام دارند كه نقش مهمي در التهاب ايفا مي‌كنند. وقتي كه ميكروگليا دائما در وضعيت التهابي قرار مي‌گيرد،‌ ديگر نمي‌تواند بتا-آميلوئيدها را از مغز بيرون بريزد. اين اختلال به تجمع بتا-آميلوئيدها در مغز و نابودي نورون‌هاي مغزي منجر مي‌شود.

كمبود خواب مزمن

كمبود خواب در سال‌هاي اخير روبه‌افزايش بوده و تقريبا به اپيدمي تبديل شده است. هر دليلي هم كه براي اين كمبود خواب داشته باشيد، بايد بدانيد كه كمبود خواب مزمن و هميشگي مي‌تواند شانس ابتلا به بيماري آلزايمر را بيشتر كند.

متخصصان مي‌گويند كه مشكلات خواب در افراد مبتلا به بيماري آلزايمر شايع هستند، اما هنوز روشن نيست كه كدام يك از آن‌ها در جايگاه علت و كدام يك در جايگاه معلول قرار مي‌گيرند. آزمايش‌هاي حيواني نشان مي‌دهند كه كمبود خواب در موش‌هاي آزمايشگاهي، ميزان تائو را در مغز اين موجودات بيشتر مي‌كند و قابليت‌هاي حافظه‌اي و يادگيري آنان را به‌صورت منفي تغيير مي‌دهد. به‌گفته محققان، كمبود خواب مزمن، مغز و بدن را تحت فشار مي‌گذارد و سرعت فرآيندهاي مضري كه منجر به بيماري آلزايمر مي‌شوند را بيشتر مي‌كند.

تنهايي

حفظ روابط انساني و اجتماعي با خانواده، دوستان و به‌طور كلي جامعه، بخشي از يك زندگي مطلوب و سالم است. يكي از مطالعات Journal of Neurology، Neurosurgery، and Psychiatry نشان مي‌دهد كه نوعي ارتباط بين تنهايي و افزايش خطر ابتلا بهزوال عقل وجود دارد. محققان هنوز نمي‌دانند كه اين ارتباط از كجا نشات مي‌گيرد، اما توصيه مشخصي براي همه انسان‌ها دارند: روابط اجتماعي خودتان را حفظ كنيد و جدي بگيريد.

ديابت مغزي

بيماري آلزايمر، نوعي بيماري متابوليك است كه مغز را هم تحت تاثير قرار مي‌دهد. اين مساله تا حدي جدي است كه محققان، بيماري آلزايمر را به‌عنوان بيماري ديابت نوع ۳ معرفي مي‌كنند. سلول‌هاي مغزي نيز از گلوكز به‌عنوان سوخت كمك مي‌گيرند و درنتيجه با انسولينمرتبط مي‌شوند. درواقع، سلول‌هاي مغزي هم دقيقا مانند باقي سلول‌هاي بدن مي‌توانند به مقامت به انسولين مبتلا شوند. دانشمندان در سال‌هاي اخير متوجه شده‌اند كه اين اختلال، محيط مغز را سمي مي‌كند و به تجمع پروتئين‌ها و نورون‌هاي مرده در مغز افراد منجر مي‌شود.

۵ دليل عجيب ابتلا به آلزايمر

شايد شنيده باشيد كه به افراد مبتلا به ديابت توصيه مي‌شود در مصرف نمك صرفه‌جويي كنند. زيرا كاهش مصرف سديم باعث كاهش فشار خون و درنتيجه كاهش خطر بروز سكته مغزي و سكته قلبي كه دو مورد از فاكتورهاي خطر شايع در ابتلا به ديابت هستند مي‌شود.

اما آنچه احتمالا تاكنون نشنيده‌ايد اين است كه: زياده‌روي در مصرف نمك مي‌تواند عامل اوليه پيشرفت بيماري باشد.

در يك مطالعه در سوئد، ميزان مصرف روزانه نمك در چندين هزار نفر بررسي شد و مشخص شد كه افرادي كه روزانه حدود ۱ و يك‌چهارم قاشق چاي‌خوري برابر با ۲۸۰۰ ميلي‌گرم يا بيشتر نمك مصرف مي‌كنند، ۷۲ درصد بيشتر در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع دوم قرار دارند. با اينكه تمركز مطالعه بر روي علت اين نتيجه نبود اما نظر برخي محققان اين است كه نمك، نوعي مقاومت به انسولين در بدن ايجاد مي‌كند كه مي‌تواند زمينه‌ساز ابتلا به ديابت نوع دوم شود. يا اينكه اين اتفاق بيشتر در افراد چاق مي‌افتد كه معمولا در كنترل قند خون مشكل دارند و همين عامل ابتلا به ديابت مي‌شود.

ميانگين مصرف روزانه سديم در آمريكا، حدود ۳۴۰۰ ميلي‌گرم است و اين درحالي است كه انجمن قلب آمريكا، ميزان دريافت روزانه سديم را تا ۱۵۰۰ ميلي‌گرم محدود مي‌كند.

اما چگونه مي‌توانيم ميزان دريافت سديم را كم كنيم تا از ابتلا به ديابت و بيماري‌هايي مانند فشار خون در امان بمانيم. با چند راهكار ساده، ميزان دريافت سديم را كاهش دهيد:

– غذاهاي فرآوري شده را كم كنيد. مقصر فقط نمك‌پاش نيست، به گفته انجمن قلب آمريكا، حدود ۷۵ درصد از سديم دريافتي مردم آمريكا از مواد غذايي فرآوري شده، از پيش آماده و رستوراني است.احتمالا شما مي‌دانيد كه سيب‌زميني سرخ كرده و مرغ سوخاري، غذاهايي نمكي و چرب هستند اما حتي برخي از غذاها كه اينقدرها هم بد به نظر نمي‌رسند مي‌توانند سرشا از سديم باشند. براي مثال سوپ‌هاي ترش و تند برخي از رستوران‌هاي زنجيره‌اي، تا ۹۵۰۰ ميلي‌گرم نمك دارند كه اين مقدار، ۶ برابر ميزان مجاز دريافت روزانه است.

– گوشت‌هاي فرآوري شده را كم كنيد. مصرف رست بيف، همبرگر، هات داگ، كالباس و گوشت‌هاي از پيش‌آماده، كه همگي سرشار از سديم هستند، نه تنها باعث بروز مشكلات قلبي عروقي مي‌شوند بلكه خطر ابتلا به ديابت را نيز بالا مي‌برند.

– برچسب غذايي مواد را بخوانيد. معمولا ما فقط عادت به خواندن تاريخ توليد و انقضا مواد داريم در صورتي كه اگر برچسب غذايي مواد را بخوانيم مي‌توانيم از خريد مواد غذايي نمكي و با سديم بالا خودداري كنيم.

– مواد غذايي كنسروي را قبل از مصرف آب بكشيد. معمولا لوبيا و سبزيجات كنسروي در آب نمك غوطه‌ور هستند تا تازه بمانند. پيش از اضافه كردن آن‌ها به غذا، خوب آب بكشيدشان تا از وارد شدن نمك اضافي به وعده غذايي‌تان جلوگيري كنيد.

با ادويه آشپزي كنيد نه نمك. شايد باورتان نشود كه غذايتان چقدر مي‌تواند بدون نمك و در عوض با ادويه‌هاي مختلف خوشمزه باشد. سبزيجات با فلفل سياه، روغن زيتون و پودر سير معركه مي‌شوند. گوشت مرغ و ماهي همراه با پودر پاپريكا، پودر سير، پودر پياز، پودر خردل و زيره طعمي عالي پيدا مي‌كنند.

نمك هم مي‌تواند باعث ابتلا به ديابت شود!

شروع فصل مدرسه، فشارهاي اجتماعي، عاطفي و رواني خاصي را به دانش‌آموزان وارد مي‌كند، درحالي كه تغذيه با نقش حياتي و مهمش به آنان كمك مي‌كند تا بتوانند اعتمادبه‌نفس و قدرت لازم را براي مقابله با اين فشارها داشته باشند. يكي از مسائل تغذيه‌اي دانش‌آموزان كه همواره مورد بحث بوده است، نوع ناهاري است كه در مدرسه استفاده مي‌كنند. دكتر اليزابت وال (متخصص تغذيه)، مهم‌ترين نكات را در اين زمينه به ما مي‌گويد.

غذاهاي خانگي يا غذاهاي فوري در مدرسه

دكتر اليزابت وال مي‌گويد: «تغذيه نامطلوب مي‌تواند به خستگي جسمي و رواني منجر شود، و اين مشكل در ادامه مي‌تواند اختلال در تمركز،‌ تكامل شناختي آهسته و حتي مشكلات رفتاري را در دانش‌آموزان به‌وجود بياورد. بنابراين، آماده‌سازي بسته ناهار خانگي به والدين اجازه مي‌دهد تا كنترل و نظارت مناسبي بر نحوه تغذيه فرزندشان داشته باشند. به‌علاوه، ‌دانش‌آموزان مبتلا به آلرژي يا عدم تحمل مواد غذايي، با استفاده از ناهارهاي خانگي دچار مشكلات مختلف نمي‌شوند».

هزينه‌هاي مالي براي تهيه ناهار نيز يكي از مسائل بحث‌برانگيز در ميان والدين است. بعضي از والدين مدعي هستند كه ناهارهاي فوري در مدرسه يا تهيه غذا از رستوران‌ها واقعا گران‌تر تمام مي‌شود، درحالي كه بعضي از آن‌ها مي‌گويند هزينه آماده‌سازي ناهار سالم در خانه واقعا بيشتر است.

استانداردهاي لازم براي ناهار مدرسه

دانش‌آموزان دبستاني با توجه به سن، سبك زندگي و سرعت رشدشان، روزانه به ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ كالري نياز دارند. دكتر وال مي‌گويد: «يك ناهار ايده‌آل كه هم سالم است، هم متعادل و هم مغذي، بايد شامل انواع ريزمغذي‌ها و درشت‌مغذي‌هاي مهم باشد. كربوهيدرات‌هاي پيچيده و آهسته‌رهش (Slow releasing) مانند نان‌هاي سبوس‌دار يا ماكاروني‌هاي سبوبس‌دار به تنظيم قند خون كمك مي‌كنند و انرژي را به‌صورت تدريجي در بدن آزاد مي‌كنند. پروتئين هم براي رشد و بازسازي بدن دانش‌آموزان واقعا ضروري است. منابعي مانند گوشت قرمز بدون چربي، ماهي، محصولات لبني، ‌سويا، لوبيا و نخود فرنگي، ‌گزينه‌هاي مناسبي براي دريافت پروتئين هستند».

علاوه بر موارد ذكرشده، اسيدهاي چرب ضروري كه خلق‌وخو را تقويت مي‌كنند و باعث تقويت حافظه مي‌شوند، هميشه انتخاب مناسبي براي تقويت يادگيري كودكان هستند. اين اسيدهاي چرب در منابع مهمي مانند ماهي‌هاي چرب، مغزها و دانه‌هاي خام، آووكادو و تخم‌مرغ غني از امگا-۳ يافت مي‌شوند. دكتر وال مي‌گويد: «دريافت همه ويتامين‌ها و املاح ضروري به‌صورت كامل، براي همه دانش‌آموزان ضروري و مهم است. كلسيم و ويتامين D از اهميت ويژه‌اي در اين بين برخوردار هستند، چون رشد استخواني مطلوب و حفظ تراكم استخواني را امكان‌پذير مي‌سازند».

همه ما مي‌دانيم كه ترغيب كودكان به مصرف غذاهاي سالم واقعا سخت است. به همين دليل، دكتر وال توصيه مي‌كند كه والدين از رنگ‌هاي روشن و طراحي‌هاي جذاب براي جذب كودكان استفاده كنند و از چاشني‌ها و ادويه‌هاي سالم براي طعم‌دهي به غذاها كمك بگيرند.

مثال‌هايي از غذاهاي مناسب

يك ناهار خانگي سالم و متعادل مي‌تواند چيزي شبيه به گزينه‌هاي زير باشد:

• نان ساندويچي سبوس‌دار همراه با ماهي تُن، چند تكه خيار، روغن زيتون و ‌يك قاشق چاي‌خوري سُس؛ يا مقداري ذرت پخته‌شده همراه با تخم‌مرغ غني از امگا-، روغن زيتون و مقدار خيلي كمي كره.
• مرغ و اسفناج همراه با مقداري پوره آووكادو، پنير فتا و آب ليموي تازه.

اگر فرزندتان در مدرسه ناهار مي‌خورد، بخوانيد!